Tlenek fosforu(V) – P₂O₅ czy P₄O₁₀?

Tlenek fosforu(V) jest jedynym tlenkiem fosforu omawianym w szkole podstawowej. Uczeń styka się z nim przy poznawaniu sposobów powstawania kwasów tlenowych na przykładzie kwasu fosforowego(V). W zależności od nauczyciela wzór tego tlenku wprowadzany jest w postaci intuicyjnego dla uczniów wzoru empirycznego (P₂O₅) lub wzoru rzeczywistego (P₄O₁₀).

Tlenek ten najczęściej występuje w odmianie heksagonalnej z czterema atomami fosforu występującymi w narożach czworościanu foremnego i połączonych ze sobą za pośrednictwem atomów tlenu. Na każdym z atomów fosforu występuje wolna para elektronowa, która tworzy wiązanie koordynacyjne do dodatkowego atomu tlenu. Na poziomie szkoły podstawowej podstawowej wiązanie koordynacyjne zwyczajowo przedstawiamy jako wiązanie podwójne (analogicznie jak robimy to np. we wzorach strukturalnych kwasu azotowego(V) czy kwasu siarkowego(VI)).

Taką właśnie strukturę – zrozumiałą dla ucznia szkoły podstawowej – złożyć można posiadając nieorganiczny zestaw rozszerzony „Atomków”, w którym liczba poszczególnych elementów została tak dobrana, aby było to możliwe.

Łukasz Aranowski
26 grudnia 2022